День: 22 сентября 2020

Մշուշների շղարշի տակ
Աշնան խաշամն է խշխշում,
Քամու ձեռքերն անհամարձակ,
Ամպի փեշերն են քաշքշում:
Ամպը լեզուն կուլ է տվել,
Հնար չունի որոտալու:
Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել,
Չէ, երևի ձյուն է գալու:

Հարցեր և առաջադրանք

• Ինչպես ես հասկանում հետևյալ պատկերը.

1. Մշուշների շղարշի տակ…մառախուղի մեջ
2. Ամպը լեզուն կուլ է տվել…ցրտից ամբը լեզուն կուլ է տվել, չի կարողանում գոռգոռալ
3. Ցերեկն էլ է ցրտից կծկվել…ցուրտ եղանակից օրերը կարճացել են

• Դո՛ւրս գրիր քեզ դուր եկած պատկերը:
  Ամպը լեզուն կուլ է տվել,
  Հնար չունի որոտալու:
• Բացատրիր վարդագույնով նշված բառերը:
  Մշուշ-մառախուղ
  շղարշ- նուրբ ծածկույթ
  խաշամ-ծառերից թափված աշնանային տերևներ
  որոտալ-գոռալ
  

Կարդալիս՝ ի՞նչ գույներ ես տեսնում,
Մոխրագույն, կարմիր նարնջագույն, գորշ։

 ի՞նչ ձայներ ես լսում:
Գոռգոռոց, խշխշոց, ոռնեց։

***Ձկնիկն առվին խուտուտ տվեց,

Եվ առուն՝ պարզ ու անբիծ

Քրքջալով ուշաթափվեց

Ու ձորն ընկավ քարափից…

Զարկվեց քարին, ուշքի եկավ,
Շուրջը նայեց կասկածով
Եվ մի կապույտ ժպիտ շուրթին՝
Ճամփա ընկավ դեպի ծով:

Հարցեր և առաջադրանքներ
Ինչպիսի՞ն էր առուն. պատմիր նրա մասին:
Առուն պարզ էր ու անբից։Նա շուրթին ուներ կապույտ ժպիտ։
Հորինիր վերնագիր բանաստեղծության վերաբերյալ:
<< Առուն ևծովը>>, << Աշխույժ առուն>>
Ինչպե՞ս կնկարազարդիր բանաստեղծությունը, պատմիր:
Կնկարեի առվի մեջ լողացող ձկնիկ , ձորի մեջ թափվող կամույտ առվակ, հեռվում էլ՝ մեծ ծով։
Հորինիր երկխոսություն ձկնիկի և առվի միջև:
Մի անգամ առվակը դիմեց ձկնիկին․
— Սիրելի՛ ձկնիկ, արի միասին լողանք դեպի ծով։
— Չեմ կարող, իմ մայրիկը ինձ թույլ չի տա,- ասաց ծկնիկը։

Մեզ հիացմունք են պատճառում երկնքի աստղերը, բարձր լեռները, հարթավայրերը, օվկիանոսները, գետերը և այլն: Զարմանալի է նաև բույսերի և կենդանիների աշխարհը: Բայց երկրագնդի վրա ամենայուրահատուկը մարդն է: Մարդը ևս կենդանի բնության մաս է կազմում: Ինչպես մյուս կեն­դանի օրգանիզմները, նա նույնպես շնչում է, սնվում, աճում, զարգանում, ունենում երեխաներ: Դրա համար էլ մարդուն անհրաժեշտ է օդ, ջուր. լույս, ջերմություն, սնունդ: Առանց բնության մարդը չի կարող գոյություն ունենալ, ապրել և աշխատել: Մարդն ապրում է գրեթե ամենուր՝ ծովափերում և լեռներում, երկրագնդի տաք և ցուրտ վայրերում,  անջուր անապատներում և փարթամ անտառների հարևանությամբ: Նա օգտվում է բնության բարիքներից, ինչպես մյուս կենդանիները: Բայց, ի տարբերություն նրանց, մարդը ստեղծում է այդ բարիքներից օգտվելու գործիքներ, մեքենաներ, սարքեր: Որովհետև մարդը բնության միակ բանական, այսինքն՝ մտածող էակն է: Նա ունի նաև խոսելու և աշխատելու ունակություն: Դրանց շնորհիվ մարդը ստեղծել է յուրօրի­նակ աշխարհ՝ ժամանակակից քաղաքներ և գյուղեր, գործարաններ և ֆաբրիկաներ, ճանապարհներ և կամուրջներ, ավտոմեքենաներ և տիեզերանավեր, հեռուստացույցներ և համակարգիչներ: Մարդիկ գրում են գրքեր, նկարահանում ֆիլմեր, ստեղծում քանդակներ, երաժշտություն, նկարներ: Նրանք ուսումնասիրում են բնությունը, նրա գաղտնիքները: Որպես սնունդ մարդն օգտագործում է բու­սական և կենդանական ծագում ունեցող սննդա­մթերք: Դրա համար նա մշակում է հողը՝ աճեց­նելով տարբեր բույսեր, պահում է ընտանի կեն­դանիներ, որսում ցամաքում և ջրում ապրող կենդանիներ: Ապրելով և աշխատելով բնության մեջ՝ մարդն անխուսափելիորեն ներգործում է բնության վրա և փոխում այն: Օրինակ՝ մարդու մեղքով անհետացել և անհետանում են բազմաթիվ կենդանիներ և բույսեր, ջրերն ու հողը աղտոտվում են թունավոր նյութերով, օդում հայտնվում են կենդանի օրգանիզմների համար վտանգավոր նյութեր: Մարդը չի կարող չօգտվել բնությունից, սակայն նա միաժամանակ պետք է հոգ տանի նաև դրա պահպանման համար: Գոյություն ունեցող բույսերի և կենդանիների պահպանության համար ստեղծվում են պետության կողմից պահպանվող տարածքներ՝ արգելոցներ: Հազվագյուտ և անհետացման եզրին գտնվող բույսերի և կենդանիների անունները մտցվում են հատուկ՝ Կարմիր գրքերի մեջ: Մարդը չպետք է մոռանա, որ ինքը բնության մի մասն է և ոչնչաց­նելով բնությունը՝ կործանման է դատապարտում ինքն իրեն:

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ինչո՞վ է մարդը տարբերվում կենդանիներից:
   Ի տարբերություն կենդանիների, մարդը ստեղծում է բնության
   բարիքներից օգտվելու գործրքներ մեքենաներ , սարքեր ։
   
2. Ինչ չափով է մարդը կախված բնությունից: Բեր օրի­նակներ:
   Առանց բնության մարդը չի կարող գոյություն ունենալ ,
   ապրել և աշխատել։ Օրինակ՝ Առանց ծառերի օդում թթվածին
   չի լինի, Երկիր մոլորակի վրա մարդիկ չեն ապրի ։
   
3. Ինչպե՞ս է մարդը ներգործում բնության վրա: Բե’ր օրի­նակներ:
   Ապրելով բնության մեջ՝ մարդը ներգործում է դրա վրա։
   Օրինակ՝ կտրում է ծառեր, սպանում է կենդանիններին և ախտոտում է օդը։
4. Ինչպե՞ս է մարդը պահպանում բնությունը: Բեր օրի­նակներ: Խնամում է բույսեր, մշակում է հողը , պահում է ընտանի կենդանիներ։